De Tarot van Marseille is een van de drie starters binnen de Tarot. Dat wil zeggen dat dit een van de drie decks is, waar de meeste mensen hun Tarot reis mee beginnen. De Tarot van Marseille (ook wel TvM of TdM) is een van de oudste decks die we kennen en stamt uit de 15e eeuw. Waar de naam doet vermoeden dat dit deck uit Frankrijk komt, is niets minder waar. Dit wil je weten over dit bijzondere deck!
De oorsprong van de Tarot van Marseille
De Tarot van Marseille is een verhaal apart. Je zou zeggen dat dit deck uit Marseille ( Zuid-Frankrijk) komt, maar niets is minder waar. Ook dit Tarot deck vind zijn oorsprong in Italië. De Tarot van Marseille is een van de oudste decks dat er bestaat en momenteel nog steeds wordt gedrukt en verkocht. Dit Tarot deck ontstond omstreeks het jaar 1500 in Italië en vond haar weg later naar Frankrijk. Deze Tarot is gebaseerd op het Italiaanse Visconti-Sforza Tarot. Hier hoor je tegenwoordig helaas bijna niets meer over. Wel is het nog steeds onder verschillende namen te koop, zoals bijvoorbeeld “Het Gouden Tarot”. Maar dat de kaarten gebaseerd zijn op deze bijzondere Tarot, toont ons wel dat de oorsprong van de Tarot van Marseille (in het kort TvM of TdM) in Italië ligt en dus niet in de Zuid-Franse havenstad.
De handel in Tarot in Frankrijk
Het is belangrijk om te weten dat Jean Dodal de kaartmaker is die deze Tarot drukte en verkocht. De stempelblokken waar deze kaarten mee gedrukt zijn, werd gegraveerd door Jacques Mermé. Vroeger waren er kaartmakers die hun eigen mallen graveerden, zodat we er niet omheen konden wie ze gemaakt/gedrukt had. De Tarot van Jean Dodal werd in 1701 gegraveerd en in diezelfde periode verkocht. Er zijn helaas maar twee complete originele exemplaren van deze Tarot bewaard gebleven. Eentje vinden we in de Nationale Bibliotheek van Frankrijk en de andere ligt in het Britse museum.
De Tarot van Jean Dodal was hoogstwaarschijnlijk bedoeld voor export. We vinden namelijk de letters “F.P.LE.TRANGE.” (“fait pour l’étranger” – gemaakt voor het buitenland) op de kaarten met Staven, XI FORCE, XXI LE MONDE en op iedere ridder. Daarnaast heeft Twee van Bekers ook de initialen PLN (wat waarschijnlijk de afkorting is voor “Pour Le Négoce” – voor de handel) en FPE (waarschijnlijk de afkorting voor “fait pour l’étranger”). Volgens Thierry Depaulis werd dit erop gezet, zodat het vrijgesteld werd van Franse belastingen. Destijds werd alle Tarots beschouwd als een buitenlands kaartspel, aangezien alle Franse spellen bestonden uit harten, ruiten schoppen en klaveren.
de tekst gaat verder onder de foto
Waarom heet het dan de Tarot van Marseille?
Hier is een hele duidelijke verklaring voor. Waarbij de naam Rider Waite Smith, verwijst naar de drukkerij (Rider and Son) verwijst het stukje Marseille in de naam van dit deck naar waar de kaarten gedrukt werden. De Zuid-Franse havenstad Marseille heeft lange tijd een goedlopende speelkaarten industrie gehad en de meeste kaarten kwamen in die tijd daar vandaan. Later werden er in onder andere Lyon en Parijs ook veel kaartendecks gedrukt, waardoor het niet meer te achterhalen is waar oudere decks vandaan komen of gedrukt zijn. Niets gebeurt zonder reden dus hier is destijds bewust voor gekozen. Dit zorgde ervoor dat in Frankrijk één Tarot(stijl) gedrukt en dus gebruikt werd. De naam Tarot van Marseille is tegenwoordig meer een verzamelnaam voor de tekenstijl dan voor het Tarot deck zelf. Het verwijst niet meer naar de stad waar het drukt is, maar echt naar de kenmerkende vormgeving van dit deck.
Wie maakte de Tarot van Marseille?
De Tarot van Nicolas Conver, gedateerd uit 1760, werd lange tijd beschouwd als de oudste en eerste deck van wat we nu de Tarot van Marseille noemen. Zijn erfgenaam Philippe Camoin heeft in 2001 echter bekendgemaakt dat er een nog ouder exemplaar van François Chosson bestaat. Dit zou bijna een eeuw eerder gemaakt zijn. Namelijk in 1672. Hij kwam dit deck op het spoor doordat hij documenten van zijn grootouders vond in een Zwitsers museum.
Jean Dodal bracht de TdM opnieuw tot leven. Echter is Philipe Camoin ten tonele verschenen en hij noemt zichzelf een afstammeling van de Tarot van Marseille traditie (mooi he, geen afstammeling van de familie die dit deck heeft gemaakt of enigszins de kunstenaar die het heeft ontworpen, maar ‘afstammeling van de Tarot van Marseille traditie’). Hij beweert dat hij het deck heeft kunnen restaureren naar aanleiding van oude documenten en door verschillende versies van de TdM naast elkaar te leggen. Hij heeft er als het ware een nieuwere versie van gemaakt. Daarnaast heeft hij lang gemediteerd zodat hij de TdM tot zich zag komen en haar in de oorspronkelijke occulte glorie kon herstellen. Of zijn verhaal echt helemaal helemaal klopt, en of het deck van François Chosson echt het allereerste deck in deze stijl was, dat heb ik feitelijk helaas nog niet kunnen ontdekken..
Eén reactie
Dat is gewoon geweldig. Ik heb veel geleerd. Dankjewel lieve Sytse!